ΣΚΟΥΠΙΤΣΑΣ Ανδρέας, από Γαβρολίμνη Ναυπακτίας. Πήρε μέρος στην επανάσταση για την απελευθέρωση της Πατρίδας από τους αγαρηνούς, κατά τη διάρκεια της οποίας διετέλεσε και Γραμματικός του Κίτσου Τζαβέλα. Πρόσφερε τις στρατιωτικές του υπηρεσίες και μετά την επανάσταση του 1821. Πέθανε στον Έπαχτο, όπου ζούσε σαν ερημίτης το 1893.

 ΦΥΣΕΚΗΣ ή ΦΟΥΣΕΚΗΣ Γιάννης, από Γαβρολίμνη Ναυπακτίας. Α.Μ:4.270 ΚΑΙ 2.185. Γεννήθηκε το 1800. Από το 1822 και υπό τις οδηγίες του Δήμου Τσέλιου, παραβρέθηκε στην πολιορκία της Ναυπάκτου και στη Σκάλα του Μαυροματιού κατά των Τούρκων που απεστάλησαν από τον Ρεσίτ πασά προς βοήθεια των αποκλεισμένων στο φρούριο της Ναυπάκτου Τούρκων. Το 1823 με 1825, πολέμησε υπό τον Δημήτρη Μακρή στη Σκάλα του Αιτωλικού κατά του Μουσταφά πασά Σκόνδρα. Το 1825 με 1826, παραβρέθηκε στην άμυνα του Μεσολογγίου μαζί με τον Κίτσο Τζαβέλα, η Διοίκηση όμως της φρουράς τον διόρισε στην υπεράσπιση του Προμαχώνα της Λουνέτας, υπό τις διαταγές του Γιώργου Κίτσου- Πλεσοβίτσα. Στην πολιορκημένη πολιτεία έμεινε ως την έξοδο της φρουράς, τον Απρίλιο του 1826, κατά την οποία διασώθηκε. Στη συνέχεια, με αρχηγό τον Δημήτρη Μακρή, πολέμησε στην Αράχωβα Λειβαδιάς κατά του Μουστάμπεη και στη μάχη του Διστόμου. Το 1828 προς το 1829, παραβρέθηκε με τον Πάνπο Αλεξίου – Βενέτικο στην τελευταία πολιορκία της Ναυπάκτου ως την πτώση του φρουρίου της. Ύστερα, αποσύρθηκε στο σπίτι του και έζησε έντιμο βίο.

 ΦΥΣΕΚΗΣ ή ΦΟΥΣΕΚΗΣ Κωνσταντίνος, από Γαβρολίμνη Ναυπακτίας. Α.Μ:4.281 και 2.193. Γεννήθηκε το 1805. Πήρε μέρος στην επανάσταση του 1821 και παραβρέθηκε στις ίδιες μάχες με τον Γιάννη Φουσέκη (τα πιστοποιητικά τους είναι πανομοιότυπα) ήτοι στην πολιορκία της Ναυπάκτου, στη Σκάλα του Μαυροματιού, στη Σκάλα Αιτωλικού, στην άμυνα του Μεσολογγίου το 1825 με 1826, στον Προμαχώνα <<Λουνέτα>>, στην Αράχωβα Λειβαδιάς κατά του Μουστάμπεη, στο Δίστομο κατά του Ομέρ πασά Καρύστου και στη Ναύπακτο το 1829 υπό τον Πάνο Βενέτικο. Προφανώς πρόκειται για αδέλφια. Από τον Κων/νο κατάγεται η μητέρα της μάνας μου και γιαγιά μου, Βασιλική Σπυρ. Φουσέκη.

 ΣΑΛΟΥΡΟΣ Κωνσταντίνος, από τον Μπεζαϊδέ Ναυπακτίας. Α,Μ:11.244, Ν.Μ:3.806. Γεννήθηκε το 1798. Υπό τον Δημήτρη Μακρή και με 20 έως 30 άνδρες υπό τις οδηγίες του, πολέμησε στο Βραχώρι, στο Ζαπάντι, το Μακρυνόρος, στου Πέτα, την Πλάκα, τη Βόνιτσα, το Κομπότι, το Μαχαλά Ξηρομέρου, τη Λεπενού, στις πολιορκίες του Μεσολογγίου, το Αιτωλικό, το Καστέλι, τη Ναύπακτο, το Λιδορίκι, τον Πλάτανο, τη Λομποτινά, τα Σάλωνα, το Ζεμενό, την Αράχωβα. Παντού κατεφρόνει τον θάνατο. Αγωνίστηκε με καρτερία ως το 1829. Το 1828, υπηρέτησε υπό τον Δημήτριο Μακρή με το βαθμό του Εικοσιπένταρχου (ανθυπολοχαγού). Πέθανε το 1850. Παρά την πλούσια δράση του ακόμα και ως αξιωματικός, η Επιτροπή αδικώντας το λαμπρό αγωνιστή, τον κατέταξε στους Υπαξιωματικούς Πρώτης Τάξεως.

 ΣΑΛΟΥΡΟΣ Χρήστος, αδελφός του Κώστα. Πήρε μέρος στην Επανάσταση του 1821 και με τον αδελφό του μαζί παραβρέθηκε σε διάφορες μάχες. Σκοτώθηκε στην πασίγνωστη μάχη της Μεγάλης Λομποτινάς τον Οκτώβριο του 1828, μαχόμενος κατά των τουρκαλβανών του Αχμέτ Πρεβίτσα.

 ΠΡΕΝΤΖΑΣ Γεώργιος, από τον Μπεζαϊδέ Ναυπακτίας. Α.Μ:11.110. Γεννήθηκε το 1794. Υπό τις οδηγίες του Δημήτρη Μακρή – Ζυγιώτη και από την αρχή του Ιερού Αγώνα παραβρέθηκε στην πολιορκία του Αγρινίου κατά των εντοπίων Τούρκων, στο Ζαπάντι, στις μάχες της Λεπενούς, του Μαχαλά Ξηρομέρου, στο Κομπότι, το Μακρυνόρος, την Πλάκα, το Πέτα, τη Βόνιτσα, τις τρεις πολιορκίες του Μεσολογγίου και Αιτωλικού, τις μάχες του Κρυονερίου, της Ναυπάκτου, του Λιδωρικίου, του Πλατάνου, της Λομποτινάς, των Σαλώνων, της Αράχωβας Λειβαδιάς κλπ. Πάντα περιφρονούσε το θάνατο. Παρά την τόσο ζηλευτή πολεμική του δράση, η Επιτροπή τον άφησε αβαθμολόγητο.

 ΠΡΕΝ(Τ)ΖΑΣ Μήτρος, από το Βενέτικο (μάλλον Μπεζαϊδέ όμως) Ναυπακτίας. Κατά τον Μεγάλο Αγώνα, ακολούθησε τον οπλαρχηγό Πάνο Αλεξίου – Βενέτικο και μαζί παραβρέθηκε στην τελευταία πολιορκία του Μεσολογγίου, όπου και διακρίθηκε. (Πολύ πιθανόν να ήταν αδέλφια με τον Γεώργιο που αναφέρεται παραπάνω).

 Στους καταλόγους του τρίτομου έργου του Γεώργιου Τσατσάνη, καθώς και σε όσα αναφέρουν στα πρόσφατα βιβλία τους οι: Χαράλαμπος Δ. Χαραλαμπόπουλος (Η Ναυπακτία- Κράβαρα και Βενέτικο- στον Αγώνα του 1821) και Ντίνος Μακρυγιάννης (ΕΙΚΟΣΙΕΝΙΚΑ), υπάρχει και κάποιος ΔΕΛΗΜΑΚΟΣ Κώστας, από Βενέτικο Ναυπακτίας, ο οποίος στον Ιερό Αγώνα του 1821 ακολούθησε τον οπλαρχηγό Πάνο Αλεξίου- Βενέτικο και διακρίθηκε στην δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου. Με αρκετά ερωτηματικά εκφράζω την άποψη και τον προβληματισμό (όπως και οι παραπάνω εκλεκτοί ιστοριοδίφες) μήπως πρόκειται για κάποιον ΔΕΛΗΜΑΡΗ; Ίσως ναι, ίσως και όχι.

 Όπως ανέφερα και παραπάνω, σίγουρα οι αγωνιστές δεν εξαντλούνται στους αναφερόμενους και ελπίζω κάποιος στο μέλλον να ανασκαλέψει τα Αρχεία του Ιερού Αγώνα και να φέρει στο φως περισσότερα για τη δράση όσων κατάγονται από τα χωριά της Χάλκειας. Θέλω τελειώνοντας να ευχαριστήσω το προσωπικό της Δημόσιας Παπαχαραλαμπείου Βιβλιοθήκης Ναυπάκτου και τον Διευθυντή αυτής, Γιάννη Χαλάτση, για την άμεση ανταπόκριση και βοήθεια στην έρευνά μου.

Θανάσης Κων. Καλαβρουζιώτης

Βιβλιογραφία:

1. Γεωργίου Μ. Τσατσάνη «Δυτικορουμελιώτες αγωνιστές του 1821>> Αθήνα 2005

2. Ντίνου Ν. Μακρυγιάννη <<Εικοσιενικά>> Εταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών Αθήνα 2021

3. Χαράλαμπου Δ. Χαραλαμπόπουλου <<Η Ναυπακτία (Κράβαρα και Βενέτικο) στον Αγώνα του 1821>>Εταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών Αθήνα 2021

4. Χαράλαμπου Δ. Χαραλαμπόπουλου <<Οι Αιτωλοακαρνάνες το 1821>> Αθήνα 2002